Hayatımızın üçte birini uyuyarak geçiriyoruz...
Uyku nedir?
Uyku, çevremizde olup bitenlerin daha az farkına vardığımız, değişmiş bir bilinç halidir. Uyku, farklı hayvanlarda farklı şekillerde olabilir. Örneğin yunuslar bir seferde sadece yarım beyin uyurlar ve hatta uyurken yüzmeye bile devam edebilirler.
İnsanlar için uyku, N1, N2, N3 ve hızlı göz hareketi (REM) olarak adlandırılan dört aşamayı içerir.
N1, uykunun en hafif aşamasıdır. Genellikle uyuduktan hemen sonra ortaya çıkar ve tipik olarak 10 dakikadan kısa sürer.
N2 sırasında, daha derin uykuya dalarsınız. Bu aşama, 'K-kompleksleri' adı verilen kısa, yüksek genlikli beyin dalgaları ve 'uyku iğleri' adı verilen düşük genlikli dalgaların patlamaları ile karakterizedir.
N3 aşaması, uykunun en derin aşamasıdır ve delta dalgaları adı verilen yavaş beyin dalgaları ile karakterizedir.
Son olarak, REM uykusu sırasında beyin aktiviteniz ve nefes alma hızınız hızlanır ve gözleriniz birçok yöne hızla hareket eder. En canlı rüyalarımız REM uykusunda meydana gelme eğilimindedir ve beynimiz kaslarımızı felç eder, böylece onları harekete geçiremeyiz. Gece boyunca, yetişkinlerde yaklaşık 90 dakika süren tam bir döngü ile bu dört uyku aşamasından sürekli olarak geçiyoruz.
Aslında ne kadar uykuya ihtiyacımız var?
Bu durum kaç yaşında olduğuna bağlı!
Bilimsel araştırmanın 2014 yılında yapılan bir incelemesi, yeni yürümeye başlayan çocukların (bir ila iki yaşları arasında) tipik olarak gece başına 11 ila 14 saat uykuya ihtiyaç duyduğu ve bunun yaşla birlikte azaldığı sonucuna varmıştır. Ergenler tipik olarak yaklaşık 8 ila 10 saat uykuya ihtiyaç duyarken, yetişkinler gecede yaklaşık 7 ila 9 saate ihtiyaç duyar.
Yine de aramızda farklılıklar var ve bazı yetişkinler altı saatlik uykuda mükemmel bir şekilde işlev görebilir. Ancak, dört saatte idare edebileceğini düşünüyorsan muhtemelen kendini kandırıyorsun!
Çok fazla uyumak da mümkündür: Yetişkinlerin bir gecede 11 saat veya daha fazla uyuması tavsiye edilmez. Aşırı uyku ile kardiyovasküler hastalık, obezite ve diyabet gibi tıbbi sorunlar arasında bağlantılar vardır, ancak fazla uykunun bunlara neden olduğu açık değildir.
Neden rüya görüyoruz?
Psikanalist Sigmund Freud, rüyaların bize gizli arzuları yerine getirmemiz için bir yol sunduğunu savunarak 'bilinçdışı zihin' hakkında ipuçları sağladığını öne sürdü. Şimdi pek çok bilim insanı bu teoriyi reddediyor, çünkü fikirleri yalnızca az sayıda insana dayanıyordu ve bazı fikirlerini test etmek imkansız olmasa da zordu.
Daha popüler bir fikir, rüya görmenin gün içinde yaşadığımız duyguları işlememize ve bunlarla başa çıkmamıza yardımcı olmasıdır.
Diğer bir teori de, rüya görmenin, belirli bilişsel süreçleri test etmemizi sağlayan, dünyanın bir tür 'sanal gerçeklik' modelini sağlamasıdır.
Rüyalarımız ayrıca potansiyel tehditleri simüle etmemize veya sosyal durumları önceden prova etmemize izin vererek bir tür hayatta kalma mekanizması sağlayabilir.
Son olarak, rüyaların belirli bir işlevi olmadığı, sadece biz uyurken beynimizin bitmek bilmeyen faaliyetinin yan ürünü olmaları kabul edilebilir.
Vücudumuzun neden uykuya ihtiyacı var?
Uykunun vücudumuz ve beynimiz için birçok faydası vardır, bu aynı zamanda uykunun neden evrimleştiğini açıklamaya da yardımcı olur. Örneğin uyku, diğer şeylerin yanı sıra hasar görmüş ve ölmekte olan hücrelerin yenilenmesini uyaran, büyüme hormonu gibi belirli hormonların üretimi için önemlidir. Uyku aynı zamanda vücudumuzdaki belirli fizyolojik süreçleri geri yüklememize, yeniden ayarlamamıza ve ince bir şekilde dengelememize izin verir. Bunun bir örneği, New York, Rochester Üniversitesi'ndeki araştırmacıların, uyanık saatlerde beynimizde biriken toksinlerin uyku sırasında beyinden atıldığı bulgusudur.
Uyku ayrıca bağışıklık sistemimizi güçlendirmede, hatıraları öğrenmede ve pekiştirmede ve duygusal düzenlemede, duygularımızı ve davranışlarımızı yönetme ve kontrol etme yeteneğimizde önemli bir rol oynar.
İlk başta uyku neden gelişti?
Uykunun evrimi bir paradokstur. Hayatımızın yaklaşık yüzde 30'unu uyuyarak geçiriyoruz, ancak bu süre zarfında uyanıklığımız en düşük seviyede ve tehditleri fark etme olasılığımız daha az. Uyku, eski atalarımızın, sinsi bir kaplanın farkına varmamasına neden olabilirdi.
Ayrıca uyurken de yemek yiyemiyoruz, birşeyler içemiyoruz veya üreyemiyoruz, bunların hepsi hayatta kalmamız için çok önemli. Ünlü uyku bilimcisi Allan Rechtschaffen, "Eğer uyku hayati bir işleve hizmet etmiyorsa, bu evrimin şimdiye kadar yaptığı en büyük hatadır" dedi.
Kaynaklar:
Prof Alice Gregory tarafından;Alice, Goldsmiths, University of London'da uyku bilimcisi ve Nodding Off'un (16,99 £, Bloomsbury Sigma) yazarıdır.
https://www.sciencefocus.com/the-human-body/why-do-we-sleep/
Commenti