Mars, bazen tüm gezegeni kapsayacak şekilde büyüyebilen, mevsimsel toz fırtınalarıyla ünlüdür.
Haziran 2018'de, toz fırtınaları o kadar şiddetli hale geldi ki, gezegenin yüzeyinin çoğunu gizleyerek NASA'nın Opportunity ile temasını kaybetmesine neden oldu.
Bu fırtınaları ve onlara neyin sebep olduğunu anlamak, güneş enerjili robotik görevlerin çalışmaya devam etmesini ve gelecekteki mürettebatlı görevlerin güvende kalmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Spesifik olarak bilim insanları, toz fırtınalarını tetikleyen ve bunların birleşmesine neden olan mevsimsel değişiklikleri arıyorlar.
Houston Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından yürütülen yakın tarihli bir çalışmaya göre, gezegen tarafından emilen ve salınan güneş enerjisi miktarındaki mevsimsel enerji dengesizliklerinden kaynaklanabilirler.
Bu bulgular, kızıl gezegenin iklimi ve atmosferi hakkında yeni bir anlayışa yol açabilir.
Araştırma, Ellen Creecy tarafından yönetildi, kendisi doktora tezinin bir parçası olarak Houston Üniversitesi'nde Yer ve Atmosfer Bilimleri (EAS) Bölümü'nde öğrenci.
Ona, Dr. Xun Jiang ve Dr. Liming Li (EAS'deki tez danışmanları) ile NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi, NASA'nın Jet Tahrik Laboratuvarı ve Üniversiteler Uzay Araştırmaları Derneği'nden (USRA) araştırmacılar katıldı.
Üstte: NASA'nın Mars Reconnaissance Orbiter aracının Mars Renkli Görüntüleyicisi tarafından çekilen 2010 Marslı bir toz fırtınası.
"Işıma enerjisi bütçesi" terimi, bir gezegenin Güneş'ten emdiği ve ısı olarak dışarıya yaydığı güneş enerjisi miktarını ifade eder. Bu, bir gezegenin iklimini ve meteorolojik döngülerini karakterize etmek için temel bir ölçüdür.
Ekip, çalışmaları için Mars Global Surveyor (MGS), Curiosity gezgini ve InSight Lander gibi birden fazla görevden alınan gözlemleri birleştirdi.
Bu, Mars'ın iklimini modellemelerine ve küresel bir toz fırtınası olan dönemler de dahil olmak üzere mevsimin bir fonksiyonu olarak küresel olarak yaydığı enerji miktarını tahmin etmelerine izin verdi.
Creecy , "En ilginç bulgulardan biri, enerji fazlasının - üretilenden daha fazla emilen enerjinin - Mars'taki toz fırtınalarının oluşum mekanizmalarından biri olabileceğidir" dedi.
Hubble Uzay Teleskobu Haziran 2001'de (solda) Mars'ı görüntülediğinde, fırtınanın tohumları dev Hellas Havzası'nda (diskte saat 4 konumunda oval) ve kuzey kutup başlığında başka bir fırtınada demlenirken yakalandı.
Sonuçlar, Mars tarafından yayılan güneş enerjisi miktarında güçlü mevsimsel ve günlük değişimleri ortaya çıkardı.
Mars'ın mevsimleri arasında -Dünya'daki yüzde 0,4'e kıyasl - yüzde 15,3'lük güçlü bir enerji dengesizliği olduğuna dair kanıtlar buldular. Ayrıca 2001 yılında gezegeni saran toz fırtınası sırasında küresel olarak yayılan güç miktarının gündüzleri yüzde 22 oranında azaldığını, ancak geceleri yüzde 29 oranında arttığını da keşfettiler.
Ay ve Gezegen Enstitüsü'nde (LPI) bir USRA personeli bilim adamı ve makalenin ortak yazarı Dr. Germán Martínez'in yakın tarihli bir USRA basın bülteninde açıkladığı gibi :
"Güçlü enerji dengesizliklerini gösteren sonuçlarımız, mevcut sayısal modellerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini gösteriyor, çünkü bunlar tipik olarak Mars'ın radyan enerjisinin Mars'ın mevsimleri arasında dengelendiğini varsayıyor. Ayrıca, sonuçlarımız toz fırtınaları ve enerji dengesizlikleri arasındaki bağlantıyı vurguluyor ve bu nedenle Mars'taki toz fırtınalarının oluşumuna dair yeni bilgiler veriyor."
Üstte: Solda, Hubble'ın Haziran 2001'de görüntülediği gibi Mars. Sağda, aynı yılın Eylül ayındaki Mars. Mars yüzeyi, iki aydır gezegeni kasıp kavuran bir toz fırtınası tarafından gizleniyor.
Mars'ın ikliminin sayısal modelleriyle birleştiğinde, ekibin sonuçları Mars iklimi ve atmosferik dolaşım hakkındaki anlayışımızı geliştirebilir. Bu, NASA ve Çin'in önümüzdeki on yılda monte etmeyi umduğu Mars'a, gelecekteki mürettebat misyonları için özellikle önemli olacak.
Üstelik bu bulgular, çevremizin bir gün nasıl davranacağını önceden bildirerek Dünya'nın iklimi hakkındaki anlayışımızı geliştirebilir. Her zaman olduğu gibi, diğer gezegen ortamları hakkında daha fazla şey öğrenmek, her zaman gezegenimizi daha iyi anlamamıza yol açacaktır.
Kaynaklar:
https://www.sciencealert.com/
https://www.sciencefocus.com/