Bilinç, genel olarak, insanda farkındalığın, duygunun, algının ve bilginin merkezi olarak kabul edilen yetidir. Yüzlerce yıldır bir gizem olarak kalan ve bilim insanları tarafından hala cevabı aranan bu soruya henüz net bir yanıt bulunabilmiş değil. Fakat yakın zamanda yapılan iddialı bir çalışmayla bu soru cevap bulmuş olabilir.
Bilim insanları, bilinci göreceli bir bakış açısıyla anlamak için yeni bir kavramsal ve matematiksel çerçeve geliştirdiler.
Teoriye göre, zor bilinç problemini çözmek için gereken tek şey, onunla ilgili varsayımlarımızı değiştirmek. Bilincin fiziksel, göreli bir fenomen olduğunu anladığımızda, bilincin gizemi doğal olarak çözülür.
3 kilo beyin dokusu nasıl düşünceler, duygular, zihinsel görüntüler ve ayrıntılı bir iç dünya yaratır?
Beynin bilinç yaratma yeteneği, binlerce yıldır insanları şaşkına çevirmiştir. Bilincin gizemi, her birimizin algılama, hissetme ve düşünme yeteneği ile öznelliğe sahip olmamız gerçeğinde yatmaktadır. Anestezi altında veya rüyasız derin bir uykuda olmanın aksine, uyanıkken dünyayı ve kendimizi deneyimliyoruz. Bununla birlikte, beynin bilinçli deneyimi nasıl yarattığı ve beynin hangi alanından sorumlu olduğu bir sır olarak kalıyor.
İsrail'deki Bar-Ilan Üniversitesi'nden bir fizikçi olan Dr. Nir Lahav'a göre, "Bu tamamen bir gizem, çünkü bilinçli deneyimimizin beyinden kaynaklanamayacağı ve aslında herhangi bir fiziksel süreçten kaynaklanamayacağı anlaşılıyor." Kulağa ne kadar tuhaf gelse de, beynimizdeki bilinçli deneyim bulunamaz veya bazı sinirsel faaliyetlere indirgenemez.
Memphis Üniversitesi'nden bir filozof olan Dr. Zakaria Neemeh, "Bunu şöyle düşünün," diyor, "mutluluğu hissettiğimde, beynim ayırt edici bir karmaşık nöral aktivite modeli yaratacaktır. Bu nöral model, bilinçli mutluluk duygumla mükemmel bir şekilde bağlantılı olacak, ancak bu benim gerçek duygum değil. Bu sadece mutluluğumu temsil eden sinirsel bir model. Bu yüzden beynime bakan ve bu kalıbı gören bir bilim insanı bana ne hissettiğimi sormalı, çünkü kalıp duygunun kendisi değil, sadece bir temsilidir.” Bu nedenle, hissettiklerimizin ve düşündüklerimizin bilinçli deneyimini herhangi bir beyin aktivitesine indirgeyemeyiz. Sadece bu deneyimlerle değişkenler arasında ilişki bulabiliriz.
100 yılı aşkın sinirbilimden sonra, beynin bilinçli yeteneklerimizin yaratılmasından sorumlu olduğuna dair çok güçlü kanıtlara sahibiz. Peki bu bilinçli deneyimlerin beynin (veya vücudun) herhangi bir yerinde bulunamaması ve herhangi bir nöral kompleks aktiviteye indirgenememesi nasıl mümkün olabilir?
Bu gizem, bilincin zor sorunu olarak bilinir. Bugün bile, bilincin sinirbilimsel temelini anlamada büyük ilerleme kaydetmiş olsak da, bilincin ne olduğunu ve bu zor problemin nasıl çözüleceğini açıklayan tatmin edici bir teori hala yoktur.
Frontiers in Psychology dergisinde , Dr. Lahav ve Dr. Neemeh yakın zamanda, zor bilinç sorununu tamamen fiziksel bir şekilde çözdüğünü iddia eden yeni bir fiziksel teori yayınladılar. Araştırmacılara göre, bilinçle ilgili varsayımımızı değiştirip, bunun göreceli bir fenomen olduğunu varsaydığımızda, bilincin gizemi doğal olarak çözülür. Makalede yazarlar, bilinci göreceli bir bakış açısından anlamak için kavramsal ve matematiksel bir çerçeve geliştirdiler. Makalenin baş yazarı Dr. Lahav'a göre, "bilinç, fizikçilerin bilinen diğer göreceli fenomenler için kullandıkları aynı matematiksel araçlarla araştırılmalıdır."
Göreliliğin zor sorunu nasıl çözdüğünü anlamak için, farklı bir göreli fenomen olan sabit hız hakkında düşünün. İlk önce iki gözlemci seçelim, Alice ve Bob. Bob sabit hızla hareket eden bir trendedir ve Alice onu perondan izlemektedir. “Bob'un hızı nedir?” Sorusuna kesin bir fiziksel cevap yoktur. Cevap, gözlemcinin referans çerçevesine bağlıdır. Bob'un referans çerçevesinden hareketsiz olduğunu ve Alice'in dünyanın geri kalanıyla birlikte geriye doğru hareket ettiğini ölçecektir. Ama Alice'in referans çerçevesine göre, hareket eden Bob'dur ve o durağandır. Zıt ölçümleri var, ancak ikisi de doğru, sadece farklı referans çerçevelerinden.
Aynı durumu bilinç durumunda da buluyoruz çünkü teoriye göre bilinç göreceli bir fenomendir. Şimdi Alice ve Bob farklı bilişsel referans çerçevelerindeler. Bob bilinçli deneyime sahip olduğunu ölçecek, ancak Alice'in gerçek bilinçli deneyime dair hiçbir işaret olmadan sadece beyin aktivitesi var. Öte yandan Alice, bilinci olanın kendisi olduğunu ve Bob'un bilinçli deneyimine dair hiçbir ipucu olmadan sadece sinirsel aktiviteye sahip olduğunu ölçecektir.
Tıpkı hız durumunda olduğu gibi, karşıt ölçümlere sahip olmalarına rağmen, ikisi de doğrudur, ancak farklı bilişsel referans çerçevelerindendir. Sonuç olarak, göreli bakış açısı nedeniyle, farklı özellikleri farklı referans çerçevelerinden ölçmemizde bir sorun yoktur. Beyin aktivitesini ölçerken gerçek bilinçli deneyimi bulamamamızın nedeni, yanlış bilişsel referans çerçevesinden ölçüm yapıyor olmamızdır.
Yeni teoriye göre, beyin, en azından hesaplamalar yoluyla bilinçli deneyimimizi yaratmıyor. Bilinçli deneyime sahip olmamızın nedeni, fiziksel ölçüm sürecinden kaynaklanmaktadır. Özetle, farklı referans çerçevelerindeki farklı fiziksel ölçümler, bu çerçeveler aynı fenomeni ölçmesine rağmen, bu referans çerçevelerinde farklı fiziksel özellikler gösterir.
Örneğin, Bob'un Alice'in beynini laboratuarda mutluluk hissederken ölçtüğünü varsayalım. Farklı özellikler gözlemleseler de aslında aynı olguyu farklı açılardan ölçerler. Farklı türde ölçümler nedeniyle, bilişsel referans çerçevelerinde farklı türde özellikler tezahür etmiştir.
Bob'un laboratuvarda beyin aktivitesini gözlemlemesi için, gözleri gibi duyu organlarının ölçümlerini kullanması gerekiyor. Bu tür bir duyusal ölçüm, beyin aktivitesine neden olan substratı, yani nöronları ortaya çıkarır. Sonuç olarak, bilişsel çerçevesinde Alice, yalnızca bilincini temsil eden nöral aktiviteye sahiptir, ancak gerçek bilinçli deneyiminin kendisine dair hiçbir işaret yoktur.
Ancak, Alice kendi sinirsel aktivitesini mutluluk olarak ölçmek için farklı türde ölçümler kullanır. Duyu organlarını kullanmıyor, sinirsel temsillerini doğrudan beyninin bir bölümü ile diğer bölümleri arasındaki etkileşim yoluyla ölçüyor. Sinirsel temsillerini diğer sinirsel temsillerle ilişkilerine göre ölçer.
Bu, duyu sistemimizin yaptığından tamamen farklı bir ölçümdür ve sonuç olarak, bu tür doğrudan ölçüm, farklı türde bir fiziksel özellik gösterir. Biz buna mülkiyet bilinci deneyimi diyoruz. Sonuç olarak, Alice bilişsel referans çerçevesinden sinirsel aktivitesini bilinçli deneyim olarak ölçer.
Şimdi Dr. Lahav ve Dr. Neemeh, bilinç yaratmak için herhangi bir bilişsel sistemin ihtiyaç duyduğu kesin minimum ölçümleri incelemeye devam etmek istiyorlar. Böyle bir teorinin sonuçları çok büyük. Evrimsel süreçte hangi hayvanın bilince sahip ilk hayvan olduğunu, bilinç bozukluğu olan hastaların hangilerinin ne kadar bilinçli olduğunu, bir fetüs veya bebeğin ne zaman bilinçli hale gelmeye başladığını ve günümüzde halihazırda hangi AI sistemlerinin bilince sahip olabileceğini belirlemek için uygulanabilir.
Kaynak: https://scitechdaily.com/physicist-claims-to-have-solved-the-mystery-of-consciousness/amp/