Magnetarlar, bir süpernovada patlayan ve bir nötron yıldızına çöken devasa yıldızların kalıntılarıdır.
1979 yılında gökbilimciler, belirli gama, X-ışını radyasyonu ve radyo darbelerinin olağanüstü güçlü manyetik alanlara sahip yıldızlar tarafından açıklanabileceğini öne sürdüler.
O zamandan beri, gökbilimciler Samanyolu içinde ve çevresinde düzinelerce magnetar belirlediler. Bir magnetarın ne olduğunu, galakside nasıl var olduklarını ve gökbilimcilerin onları neden evrendeki en korkunç nesneler arasında gördüğünü merak ediyorsanız, okumaya devam edin.
Magnetarlar Nasıl Doğar?
Yıldızlar, evrendeki her şey gibi bir yaşam döngüsünden geçerler. Bir yıldızın ömrünün sonunda ne olacağı, yıldızın kütlesine bağlıdır. Örneğin, güneşimizin bir kırmızı deve dönüşmesi, ardından gezegenimsi bir bulutsuya dönüşmesi ve ardından beyaz cüce bir yıldıza dönüşmesi bekleniyor. Daha büyük kütleli yıldızlar patlayarak süper devlere dönüşebilir, süpernovalara dönüşebilir ve sonra ya bir nötron yıldızı ya da bir kara delik olabilir.
Magnetarlar, bir süpernovada patlayan ve bir nötron yıldızına çöken devasa yıldızların kalıntılarıdır. Gökbilimciler, bir süpernovanın "normal" bir nötron yıldızı veya pulsar yerine bir magnetar ile sonuçlanmasına neyin neden olduğunu henüz bilmese de, bazıları bunun orijinal yıldızın dönüş hızıyla ilgili olması gerektiğini varsayıyor.
Magnetarlar, yaklaşık 1013 ila 1015 Gauss (bir manyetik yoğunluk ölçüsü) alanına sahip nötron yıldızlarıdır. Bu, kavranması zor bir manyetik güç ölçeğidir, ancak sadece magnetarların bilinen evrendeki en güçlü manyetik nesneler olarak kabul edildiğini söyleyelim.
Samanyolu'ndaki Magnetarlar
Bilim adamları, bilinen 23 magnetarın varlığını doğruladılar ve altı tanesi magnetar olarak kabul edilme kriterlerini karşılayıp karşılamadıklarını doğrulamak için ek veri bekliyor. Bunların çoğu Samanyolu'nda bulunuyor ama merak etmeyin, hiçbiri Dünya'ya yakın değil!
Dünya'ya yakın magnetarlardan bazıları şunlardır: Karina takımyıldızında yaklaşık 9.000 ışıkyılı uzaklıkta bulunan AXP 1E 1048-59 ; SGR 1900+14 , Aquilla'da 20.000 ışıkyılı uzaklıkta; SGR 1806−20 , 50.000 ışıkyılı uzaklıkta, Yay burcunda; ve SGR 0525−66 , 165.000 ışıkyılı uzaklıkta, Büyük Macellan Bulutu'nda (Samanyolu'nun hemen dışında). Bu mesafeler, galaksimizde keşfettiğimiz herhangi bir yerin çok ötesinde.
Magnetarlar ve Kara Delikler
Kara delikler manşetlere konu oluyor ve kesinlikle Dünya'ya yakın olmasını isteyeceğimiz türden şeyler değiller. Peki evrendeki en güçlü mıknatıslar olan magnetarlardan daha mı güçlüler?
Düşüncelerini Bad Astronomer takma adıyla paylaşan bir gökbilimci olan Phil Plait, bir e-postada bunun hangi kuvveti ölçtüğünüze bağlı olduğunu söylüyor.
Plait, "Kara delikten gelen yerçekimi her zaman daha güçlü olacaktır, çünkü en düşük kütleli kara delik her zaman en büyük nötron yıldızından daha büyüktür ama magnetarın manyetizması genel olarak daha güçlü olacak." diyor.
Neyse ki, Dünya'ya yakın bir kara delik veya bir magnetarla karşılaşma konusunda asla endişelenmemize gerek kalmayacak, ancak her ikisi de teorik olarak bizi burada Dünya'da etkileyebilir. Plait, devasa gama ve X-ışınına atıfta bulunarak, "Yıldız kütleli bir kara delik bir şey yerse, radyasyonu püskürtebilir, ancak o zaman bile galaksinin yarısında 2004 magnetar olayı kadar güçlü hissedileceğinden şüpheliyim" diyor. 27 Aralık 2004'te bilim insanları, yaklaşık 50.000 ışık yılı uzaklıkta olduğu tahmin edilen Magnetar SGR 1806-20'den dev bir gama ışını parlaması gözlemlediler. Parlama 0,2 saniyede Güneş'in 300.000 yılda ürettiği kadar enerji yaydı ve uydu teknolojisinde aksamalara neden oldu.
Bu nedenle, bir magnetar bir kara deliğe karşı kozmik bir "savaşta" kazanamayabilirken, burada bizi etkileyecek kadar güçlüler ve haberlerde bunlardan bahsedildiğini gördüğünüzde buna dikkat etmeye değer.
Magnetarlardan Korkmamız Gerekiyor mu?
Bir astronoma sorarsanız, birçoğu magnetarların galaksideki en korkunç nesneler arasında olduğunu söyleyecektir. Kesinlikle bir tanesine yakın olmak istemezsiniz ancak ürettikleri devasa enerji patlamaları, çok uzak olmalarına rağmen bizi burada Dünya'da etkileyebilir. Plait, "2004'te olanlar göz önüne alındığında, magnetarlar konusunda endişeliyim.” diyor.
Gökbilimci Paul Sutter'ın 2015 yılında Space.com'da yayınlanan "Neden Magnetarlar Sizi Korkutmalı" başlıklı makalesinde belirttiği gibi, güçlü bir magnetar darbesi yalnızca elektroniği ve teknolojimizi etkilemekle kalmaz, aynı zamanda yeterli güce sahip bir manyetik darbe, biyoelektrik dahil olmak üzere fizyolojimizi de etkiler. Bilinen en yakın magnetarın 9.000 ışıkyılı uzaklıkta olmasına hepimiz sevinmeliyiz.
Şimdi Bu İlginç
Bir magnetara yol açan yıldız yaşam döngüsü milyonlarca veya milyarlarca yıl sürebilirken, magnetarların kendilerinin nispeten kısa bir kozmik ömrü vardır. Bir magnetarın manyetik alanı kabaca 10.000 yıl sonra bozulmaya başlar. Bu, bugün galaksimizde görebildiğimiz magnetarların, şimdiye kadar var olan birçok magnetardan sadece birkaçı olduğu anlamına gelir; Bilim adamları , yalnızca Samanyolu'nda 30 milyon kadar aktif olmayan magnetar olabileceğini tahmin ediyor.
Kaynak: https://science.howstuffworks.com/