Bir volkanın ne zaman patlayacağını tahmin etmek çok zordur. Hawaii'deki Kīlauea gibi bazı yanardağlar kısa süreli aralıklarla patlar, ancak diğerlerinde püskürmeler arasında yüzbinlerce yıllık boşluklar olabilir.
Yeni ve daha iyi geliştirilmiş teknikler sayesinde şimdi 20 yıl öncesine göre tahminlerde çok daha iyiyiz.
İlk olarak, her biri farklı davrandığından her yanardağın geçmişte nasıl davrandığını bilmek çok önemlidir. Volkanolog olarak adlandırılan bilim adamları, bunu geçmişte yanardağdan püsküren malzemelere bakarak çözüyorlar.
Bir volkan yavaşça patlarsa, erimiş kaya akıntıları olan lav akıntıları yaratır. Bunlar soğur ve sert kaya tabakaları oluşturmak için katılaşır. Diğer yanardağlar patladıklarında patlamalar yaratırlar. Bu patlamalar kaya, kristal ve volkanik cam (yüzeyde çok hızlı soğuyan erimiş kaya) parçaları üretir.
Bu materyalleri incelemek, volkanologların patlamaların ne kadar şiddetli olduğunu ve volkanların ne sıklıkla patladığını anlamalarına yardımcı olabilir.
Volkanologlar, birkaç teknik kullanarak bir volkanın patlamak üzere olup olmadığını tahmin edebilirler. Bir volkan patladığında lav olarak dökülen yeraltındaki erimiş kaya olan magma, patlamadan önce yüzeye yaklaştıkça, volkanın yüzeyi daha da ısınabilir. Bu, ısıyı ölçen, uydulardaki dedektörler tarafından izlenebilir.
Uzaydan bakmak
Yüzeyin altındaki magmanın hareketi nedeniyle yanardağın yüzeyi de yukarı kalkabilir veya düşebilir. Bu, yerde tespit edilebilir, ancak radar kullanılarak uydular tarafından uzaydan da ölçülebilir.
Uzaydan volkanların izlenmesi artık çok yaygın . Çalışılan yanardağın yakınında yerde volkanolog bulundurmaktan daha güvenli ve daha ucuzdur, özellikle de püskürüyorsa veya çok uzak bir bölgede ise.
Bir volkanın ne zaman patlamak üzere olduğunu anlamanın bir başka yolu da ondan kaçan gazları ölçmektir. Bunun nedeni, magma yüzeye doğru hareket ettiğinde gazın kaçması ve magmanın önüne fırlamasıdır. Bu gazlar uzaydan veya yerden ölçülebilir. Volkandan gelen gazların karışımı değişirse, bu aşağıdaki magmanın hareket ettiğini gösterebilir.
Hareketli magma
Volkanologlar ayrıca bir volkanın patlamak üzere olup olmadığını görmek için yaygın olarak iki başka yöntem kullanırlar. Magma hareket ettiğinde karayı sallar ve harmonik titreme adı verilen bir tür deprem yaratır. Bu titreme, magmanın ne kadar hızlı hareket ettiğini gösterebilir.
Magma hareketini tespit edebilen ikinci bir yöntem de yerçekimi ölçümüdür. Yerçekimi, elbette, Dünya yüzeyinden uzaya uçan her şeyi durduran kuvvettir. Ancak ayaklarınızın altındaki yüzey daha az yoğun hale gelirse, bu kuvvetin gücü aslında biraz azalır.
Bu, değişiklikler çok küçük olduğu için aniden yörüngeye uçacağınız anlamına gelmez, ancak gravimetre adı verilen aletlerle ölçülebilir. Erimiş kayanın yoğunluğu, katı olduğu zamana göre daha düşüktür, bu nedenle bir yanardağdaki düşük yerçekimi alanları, zamanla değişirlerse, magmayı ve patlama olasılığını gösterebilir.
Bir volkanın geçmiş tarihini inceleyerek ve birçok farklı yer ve uzay tekniğinden gelen bilgileri birleştirerek, bunu doğru yapacağımıza ve yanardağ patlamadan önce yakınlarda yaşayan insanlara zamanında uyarılar verebileceğimizden makul ölçüde emin olabiliriz.
Kaynak:
https://theconversation.com/curious-kids-how-can-we-tell-when-a-volcano-is-going-to-erupt-147703