Gerçekten bir kara deliğin içine çekilmeye mahkum musunuz? Ve gerçekten düşündüğünüz kadar büyükler mi?
Gizemli, tehlikeli ve heyecan verici kara delikler bilim kurgunun ortak özelliğidir. Ancak tasvir edilme biçimleri her zaman doğru değildir.
Bunlar kara deliklerle ilgili en büyük altı efsane.
1. Kara Delikler Her Şeyi 'Yer'
Çok Aç Tırtıl gibi olmakla ün kazanmalarına rağmen, kara delikler 'yemek' için yıldızları ve gezegenleri aramazlar ve mahallede 'yiyecekleri' biterse aç kalmazlar.
Canavar bir yeme makinesinden ziyade, bir kara deliği, yerçekiminin inanılmaz derecede güçlü olduğu bir uzay-zaman alanı olarak düşünmek daha mantıklı. Bir yıldız bir kara deliğin yakınındaysa, yerçekimi tarafından içeri çekilecek ve sonunda geri dönüşü olmayan noktanın ötesine sürüklenip kara deliğin içine çekilecektir.
Ancak kara delik, emdiği maddeyle ayakta durmaz ve yutacak şeyleri biterse ona hiçbir şey olmaz.
2. Kara Delikler Çok Büyük
Bazı kara delikler çok büyük. Süper kütleli karadeliklerin çapları on milyonlarca kilometre civarındadır. Ama bu garanti değil. Bazı kara delikler çok daha küçüktür.
Güneşimize benzer bir kütleye sahip olan yıldız kütleli kara delikler kesinlikle çok küçük olabilir. Aslında, 2019'da gökbilimciler, yalnızca 19 kilometre genişliğinde olduğu düşünülen bir kara delik buldular.
3. Kara Deliğin Yakınındaki Her Şey İçine Çekilmeye Mahkumdur
Bir kara deliğin yerçekimi inanılmaz derecede güçlüdür, ancak bunun dışında diğer herhangi bir yerçekiminden farklı değildir. Güneş kütlesinin 10 katı olan bir kara delikten kaynaklanan yerçekimi kuvveti, 10 güneş kütleli bir yıldızınkiyle tamamen aynıdır.
Yani kara deliğe yakın bir nesne, kara deliği aynı kütleye sahip bir yıldızla değiştirmişsiniz gibi tamamen aynı şekilde hareket edecektir. Aslında, bir kara deliğin yörüngesinde dolanmak tamamen mümkündür. Sadece bu da değil, bazı bilim adamları kara deliklerin yörüngesindeki gezegenlerde yaşamın var olabileceğine inanıyor.
4. Kara Delikleri Göremezsiniz
Işık bir kez olay ufkunu geçtiğinde – 'dönüşü olmayan nokta' olarak da bilinir – asla kaçamaz. Bunun nedeni, yerçekiminin o kadar güçlü olması ki, bir şeyin ondan kaçmabilmesi için seyahat etmesi gereken hız, ışık hızından daha büyüktür.
Ancak bir kara deliği tespit etmenin birkaç yolu var. Biri, etrafındaki yıldızların nasıl hareket ettiğine bakmaktır. 2002 yılında gökbilimciler, Samanyolu'nun merkezindeki nesnenin etrafında S2 adlı bir yıldızın hareketini yakalamayı başardılar. Yıldız açıkça görünmez bir şeyin etrafında dönüyordu ve o şeye şimdi süper kütleli kara delik Sagittarius A* diyoruz.
5. Tüm Kara Delikler Siyahtır
Kara delikleri uzayın ortasındaki kara küreler olarak hayal etme eğilimindeyiz. Ancak tüm kara delikler bu tanıma uymuyor çünkü olay ufkunun dışındaki bölgeden hala ışık yayılabilir.
Bazı kara delikler, evrendeki bilinen en parlak nesnelere güç sağlar. Kuasarlar. Materyal olay ufkuna yaklaştıkça hızlanmaya ve ısınmaya başlar ve olay ufkundan geçene kadar parlak bir şekilde ışıldar.
6. Tüm Yıldızlar Kara Deliklere Dönüşür
Yıldız kara delikleri, büyük yıldızların yakıtı bittiğinde ve felaket bir patlama ile kendi üzerlerine çöktüğünde oluşur. Ancak tüm yıldızlar hayatlarını bu şekilde sonlandırmaz.
Bir yıldızın ömrünün sonunda bir kara delik olabilmesi için güneşimizin yaklaşık 20 katı büyüklüğünde olması gerekir.
Kaynaklar:
https://www.science.org.au/curious/space-time/black-holes
https://arxiv.org/abs/1909.06006#:~:text=According%20to%20the%20author%2C%20the,(5)%20they%20are%20black.
https://www.sciencefocus.com/space/7-black-hole-facts-that-arent-true/