Elbette insanların hepsi birbirinden farklı ve dolayısıyla komplolara inanmalarının nedenleri de çok çeşitli…
Komplo teorisi, bir olayın veya durumun, diğer açıklamalar daha olanaklı iken genellikle farklı politik güdülere sahip, kötümser ve güçlü grupların komplolarına başvurularak açıklanmasıdır. Terim aynı zamanda komplolara başvurmanın ön yargıların ve yetersiz bulguların üzerine bina edildiğine yönelik küçümseyici bir yan anlamı da bünyesinde barındırır.
Özellikle inanılan konular arasında ünlü ölümleri, hükûmet aktiviteleri, gizli teknolojiler ve uzaylı yaşama dair sorular bulunur.
Komplo teorileri sıklıkla travmatik olaylardan sonra ve kitlesel silahlı saldırıların ardından veya COVID-19 salgını gibi belirsizlik zamanlarında ortaya çıkar.
İnsanlar çaresizlik nedeniyle komplolara inanma eğilimindedir.
Reason 3 dergisi editörü Jesse Walker beş çeşit komplo teorisi tanımlamıştır:
"Dışarıdaki Düşman", bir topluluğa karşı dışarıdan entrikalar düzenleyen figürlere dayanan komplo teorilerini ifade eder.
"İçerideki Düşman", ülke içinde gizlenip sıradan vatandaşlardan ayırt edilemeyen entrikacıları baz alır.
"Yukarıdaki Düşman", olayları kendi kazançları için manipüle eden güçlü insanları konu eder.
"Aşağıdaki Düşman", toplumsal düzeni altüst etmeye çalışan alt sınıfları içerir.
"İyi Huylu Komplolar", perde arkasından çalışıp dünyayı iyileştiren ve insanlara yardım eden ruhani kuvvetleri konu eder.
Komplo teorileri zaman kadar eskidir, ancak ancak son yıllarda psikologlar bazı insanların bunlara sahip olduğu inancını çözmeye başladılar.
Komplolar, çok sayıda kanıt ve bazı temel, sağlam akıl yürütmelerle kolayca çürütülür, ancak yine de nüfusun büyük bir kısmı aşağıdaki gibi saçma fikirlere inanmaya devam eder:
Aya inişlerin, büyük ölçekli hükümet gizli anlaşmalarıyla üretilen aldatmacalar olduğu.
UFO'lardaki uzaylıların dünyayı ziyaret ettikleri iddia ediliyor ancak varlıkları kötü niyetli kurumlar tarafından gizleniyor.
Uçakların gökyüzünde bıraktığı buz parçacıklarının izlerinin ("kontrails"), yıkım ve tahakküm peşinde olan gizli bir grup tarafından tüm dünyaya püskürtülen toksik kimyasallar ("chemtrails") olduğu iddia ediliyor.
AIDS virüsünün bir laboratuvarda üretildiği ve kasıtlı olarak gizli bir toplum tarafından bir imha aracı olarak kullanıldığı iddia ediliyor.
Bu tür komploların devasa bir delil yığınına tamamen aykırı olmasına ve aslında mantıksal akıl yürütmenin kendisine aykırı olmasına rağmen, bu tür komplolara birçok kişi tarafından inanılmaya devam edilmektedir. Neden? İnsanların saçmalığına rağmen komplolara inanmasının ana nedeni çaresizliktir…
İşsizlik, eksik istihdam, eğitimsizlik, madde bağımlılığı, kronik hastalık, işlevsiz aileler ve başarısız ilişkiler, bir kişinin çaresiz hissetmesine katkıda bulunur. Bu tür durumlarla duygusal olarak baş edebilmek için, birçok kişi çaresizliklerini komplolardan sorumlu tutmaktadır; herkesi uğursuz amaçlarla kontrol eden inanılmaz güce sahip dev gizli toplumlar.
Komple teorisi inanıcıları; inancın kendisi, çaresiz durumlarda birçok kişiyi güçlendirir. Dünyanın geri kalanını seçkinler tarafından kontrol edilen akılsız koyunlar ve kendilerini aydınlanmış azınlık olarak görüyorlar.
Komplolara olan inanç, aynı zamanda bu tür insanların, dünyayı kontrol eden genel olarak düzenli bir elit toplumu olduğuna inanarak, yaşamlarını çevreleyen kaosla duygusal olarak baş etmelerini sağlar.
Komplocu düşünme sorunlu ve tehlikeli olabilir. Ancak bu, kurumlara, pazarlamaya veya sosyal medya mesajlarına dair şüpheciliğin haklı olmadığı anlamına gelmez. Sonuçta, tüm komplolar yanlış değildir.
İnsanlar, sürekli yeni kaosların ortaya çıktığı, güvensizliğin ve belirsizliğin kol gezdiği bir dünyada yaşadığı sürece, komplo teorileri doğal olarak gelişmeye devam edecektir.
Kaynaklar:
https://www.verywellmind.com/why-people-believe-in-conspiracy-theories-4690335
https://www.businessinsider.com/psychologist-explains-why-people-believe-conspiracy-theories-during-uncertain-times-2020-4
https://wtamu.edu/~cbaird/sq/2013/08/12/why-do-people-believe-in-conspiracy-theories/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Komplo_teorisi