top of page

İklim Isındıkça Arktik Yıldırım Çarpmaları İkiye Katlanabilir

"Kuzey Kutbu yıldırımındaki artış, daha fazla orman yangına neden olabilir ve potansiyel olarak atmosfere büyük miktarda karbon salan bir geri bildirim döngüsünü tetikleyebilir."


● Son yıllarda araştırmacılar, Kuzey Kutbu bölgelerinde alışılmadık derecede yüksek sayıda yıldırım çarpması ve orman yangını kaydetti.

● Yeni bir çalışma, artan yıldırımın, permafrost kaybını hızlandırabilecek bir "yıldırım-yangın-bitki örtüsü geri bildirim döngüsüne" neden olabileceğini araştırdı.

● Kuzey Kutbu'ndaki değişen koşulları daha iyi izlemek için araştırmacılar, daha yüksek kaliteli yıldırım izleme sistemleri çağrısında bulundular.


Nature Climate Change'de yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, Kuzey Kutbu'ndaki yıldırım sayısı 21. yüzyılın sonunda yüzde 100 artabilir.

Böyle bir durumda, Alaska gibi yerler, Kuzey Kutbu'ndaki ısınmayı hızlandırabilecek, önemli ölçüde daha yüksek orman yangınları ve donmuş toprak kaybı oranlarına maruz kalabilir.


Bazı kanıtlar bu değişikliklerin halihazırda yapılmakta olduğunu gösteriyor. 2015 yılında Alaska, eyaletinin kuzey bölgesinde 5,1 milyon hektardan fazla alan yanarak bu oran rekor düzeye ulaştı. Ölçmek zor olsa da, muhtemelen bu yangınların çoğunu yıldırımlar başlattı.

Yine de, Kuzey Kutbu'nda yıldırım nispeten nadirdir.

Bunun nedeni, şimşeklerin ılık, nemli havanın soğuk havayı karşılaması için yükselmesi ve elektrik yükünün oluşmasıdır. Bu yük belirli bir eşiği aştığında yıldırım düşer. Alaska gibi yerler nispeten soğuk ve kuru havaya sahip olduğundan, gök gürültülü fırtınalar ara sıra oluşur.


Ancak iklim değişikliği bunu değiştiriyor olabilir. 2019'da Ulusal Hava Durumu Servisi'nin Alaska'daki Fairbanks ofisi, Kuzey Kutbu'na 300 mil mesafede alışılmadık derecede yüksek sayıda yıldırım çarpması bildirdi. Kuzey Kutbu'nun küresel ortalamanın iki katından fazla ısındığı düşünüldüğünde, artış şaşırtıcı olmayabilir.


Bilim insanları, atmosferik konveksiyondaki artışlar ve daha yoğun gök gürültülü fırtınaların bir sonucu olarak yıldırım çarpmalarında önemli bir artış öngördü.


Yakın zamanda yapılan çalışmada, araştırmacılar, artan sıklıkta yıldırımın Kuzey Kutbu'nu artan orman yangınları ve donmuş toprak kaybı gibi değişiklikler yoluyla nasıl dönüştürebileceğini keşfetmek için uydu gözlemlerini ve iklim verilerini kullandılar.


Kuzey Kutbu yıldırımındaki artışla ilgili özellikle endişe verici olan şey, bir "yıldırım-ateş-bitki örtüsü geri besleme döngüsü" başlatabilmesidir.


Araştırmacılar, daha fazla yıldırımın nasıl daha fazla orman yangınına neden olabileceğini ve bunun da Kuzey Kutbu bölgesini kaplayan çalıları, yosunları ve diğer alçakta yatan bitkileri yakacağını açıkladılar.


Özetle; yıldırım-yangın-bitki örtüsü geri bildirim döngüsünün nihai sonucu, karbonun atmosfere salınması olacaktır.


Kaynak:

  • https://bigthink.com/surprising-science/lightning-strike-arctic-climate-warms

  • https://www.yourweather.co.uk/news/science/arctic-lightning-strikes-could-double-as-the-climate-warms.html#:~:text=Lightning%20storms%20could%20double%20over,change%2C%20latest%20research%20has%20suggested.&text=A%20100%25%20increase%20in%20lightning,at%20the%20University%20of%20California.


bottom of page